Met het DISC model kijken we naar het gedrag van mensen. Welke motieven en voorkeuren hebben zij? Welke drijfveren en ambities? Vanuit die gedachte is het logisch om te veronderstellen dat er ook een duidelijke relatie zal zijn tussen de DISC leefstijl, en de politieke voorkeur van burgers in Nederland. Aan de hand van de uitslagen van de laatste tweede kamer verkiezingen is daarom een analyse gemaakt van het stemgedrag van de Nederlanders, en het DISC leefstijl profiel. Hierbij is gebruik gemaakt van de door de kiesraad gepubliceerde verkiezingsresultaten, en de DISC leefstijlen database met profielgegevens van alle gemeenten en buurten in Nederland.
In figuur 1 is de positie van de verschillende partijen in het DISC diagram weergegeven. De partijen zijn weergegeven bij het “ankerpunt”: die plek in het diagram waar een belangrijk deel van de achterban zich bevindt.
Op het eerste gezicht komen hier logische lijnen naar voren. Mensen aan de linkerkant van het model zijn meer taak gericht. Hun ambitie is om bepaalde idealen te verwezenlijken ( bv Partij voor de Dieren) of zij streven een politiek maatschappelijke denkrichting na. (liberalisme, democratie)
Voor partijen aan de rechterkant van het DISC model staan de intermenselijke relaties en de zorg voor elkaar centraal. Bij mensen aan de bovenkant van het DISC model speelt emotie, intuïtie en vernieuwing een belangrijke rol, terwijl bij mensen aan de beneden zijde van het model de ratio en het behoud van bekende en vertrouwde waarden een belangrijke rol speelt.
In figuur 2 is een verdere detaillering van het stemgedrag bij de tweede kamer verkiezingen weergegeven. Zo zien we dat een partij als D66, die in het DISC diagram rechtsonder naar voren komt, ook veel stemmen heeft gekregen van mensen met een Aqua, Blauwe of Paarse leefstijl.
Onder alle Nederlanders heeft 36,5% van de mensen een Aqua, Blauw of Paars leefstijl profiel, terwijl dit onder de stemmers van D66 op 68% ligt.
Ook partijen die in 2021 voor het eerst hebben meegedaan aan de verkiezingen en meerdere zetels hebben behaald, zijn opgenomen in figuur 2. Qua profiel lijkt de Volt kiezer vrij sterk op de D66 kiezer. Het profiel van de JA21 kiezers, ligt vrij dicht bij het profiel van “de gemiddelde Nederlander”. Opvallend is wel dat de weloverwogen Aqua kiezers meer dan gemiddeld op JA21 hebben gestemd.
De leefstijlen analyse maakt het ook mogelijk om een verdere inkleuring te geven van de verschuivingen in 2021 ten opzichte van 2017. Het aantal stemmen op de VVD lag in 2021 met 2,28 miljoen stemmen iets hoger dan in 2017 ( 2,24 miljoen). De verhoudingen voor de verschillende leefstijlgroepen is echter wel behoorlijk veranderd. Zo is het aantal kiezers met een Aqua leefstijl afgenomen met 120.000 stemmen, en is de Paarse leefstijl met 45.000 kiezers geslonken. Van oudsher vormen deze leefstijlgroepen een solide basis voor de VVD. Het verlies bij deze leefstijlgroepen wordt gecompenseerd door een groei bij de leefstijlgroepen Oranje, Geel en Lime.
Hier zien we de “verschuiving naar het midden” van het politieke spectrum terug. Een deel van het verlies van Aqua bij de VVD zien we terug bij D66, waar deze leefstijlgroep met 45.000 stemmen groeit. Bij de Paarse doelgroep zien we een soortgelijke switch. Ook hier vertaalt de daling bij de VVD zich in een stijging bij D66, waar de Paarse kiezersgroep groeit met ruim 40.000 stemmen.
Deze analyse laat zien dat het voor politieke partijen van groot belang is om meer inzicht te hebben in de leefstijlprofielen van hun kiezers: welke thema’s zijn voor de Aqua kiezers van belang, en hoe kunnen we deze leefstijlgroep binden of behouden? De VVD heeft in 2021 een bredere spreiding gekregen over de 8 leefstijlgroepen. Daarmee is het ook moeilijker om bij volgende verkiezingen weer een goed resultaat te halen, omdat er veel verschillende groepen “tevreden” gehouden moeten worden.
Deze volgende verkiezingen staan over krap 1 jaar al weer voor de deur. Voordeel is wel dat bij de gemeenteraadsverkiezingen per gemeente gekeken kan worden hoe de leefstijl verhoudingen liggen, zodat daar met lokale thema’s op ingespeeld kan worden. Voor de Utrechtse Heuvelrug zijn de cijfers eens op een rij gezet.
Ook het CDA heeft te maken met rimpelingen die een voorbode kunnen zijn voor de gemeenteraad verkiezingen. Er is een brandbrief gestuurd door 17 gemeentelijke CDA afdelingen. Wat is het profiel van de CDA afdelingen die de brandbrief aan het hoofdbestuur hebben onderschreven. 
Van de 17 gemeenten kan een gewogen beeld van de ‘lokale’ CDA kiezer worden bepaald. Opvallend is dat dit niet gemeenten zijn met een “typische” CDA achterban ( Groen, Lime, Geel, Oranje). Deze gemeenten lijken veel meer op “het gemiddelde in Nederland” met meer inbreng van Aqua Blauw Paars en Rood. In deze gemeenten heeft het CDA ook meer verloren ( 29% minder stemmen) dan landelijk (24% minder stemmen). De ongerustheid lijkt vooral uit de gemeenten waar het CDA de laatste jaren sterk onder druk is komen te staan te komen. De partijen die de Aqua, Blauw en Paarse kiezers naar zich toe getrokken hebben( bv D66, Volt PvdD) zetten het CDA onder druk. Deze CDA kiezers, met een Aqua Blauw en Paars profiel, hebben waarschijnlijk moeite met ‘de’ koers van het CDA. Zij zijn echter niet erg representatief voor “de CDA kiezer”, maar kunnen wel een duidelijk signaal zijn.
Hoe dat werkt beschrijven we in
Wat kunnen we leren van de tweede kamer verkiezingen voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2022?
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met André Doffer van DISCvision.
